Flatulans
Şişkinlik
Şişkinlik (flatulans) durumunda bağırsakta çok fazla gaz bulunur. Vücut bu fazla gazı farklı şekillerde dışarı atabilir. Kimlerde bu rahatsızlığın bulunduğunu ve teşhis ve tedavi olanaklarına ilişin bilgileri bu bölümde okuyabilirsiniz.
Şişkinlik nedir?
Meteorismus (Yunanca meteoros, "havada süzülen"), karnın şişkin (şişkin karın) ve dışa çıkık olması durumudur.
Flatulans, yani gerçek şişkinlikte çok fazla bağırsak gazı makattan atılır. Çoğunlukla şişkinlik zararsız ve geçici bir durumdur. Yanlış beslenme, çok hızlı yemek ve stresin yanı sıra gıda intoleransları da şişkinliğe sebep olabilir.
Şişkinlikte hangi semptomlar görülür?
Sebebe bağlı olarak şişkinliğe başka semptomlar da eşlik edebilir:
- İshal
- Karın ağrısı ve karın krampları
- Kabızlık
- Doluluk hissi
Şişkinliğin sebepleri neler olabilir?
Şişkinlik doğal bağırsak florasındaki (günümüzde bağırsak mikrobiyatası olarak adlandırılmaktadır) dengenin bozulması sebebiyle oluşur. Gaz üreten bakteriler giderek çoğalır. En sık sebeplerinin arasında yanlış yeme ve beslenme alışkanlıkları yer alır, hızlı yemek daha fazla havanın yutulmasına sebep olur, bu hava daha sonra sindirim sistemine geçer.
Bağırsak gazının büyük bir bölümünü bağırsak ya da bağırsakta bulunan bakteriler metabolik süreçler sırasında kendileri üretir. Bazı gıda maddeleri (ör. lahana, karnabahar, baklagiller ve soğan gibi lif bakımından zengin gıdalar) bu süreci güçlendirir. Ayrıca aşırı miktarda, çok yağlı veya fazla şekerli yemek ve aşırı alkol veya kahve tüketimi de şişkinliğe sebep olabilir. Birçok diyet ürününde, Light ürünlerde ve şekersiz ürünlerde kullanılan tatlandırıcı maddeler de (ör. sorbit ve xylit) "bağırsak gazları" oluşumuna sebep olur.
Ayrıca şişkinlik irritabl bağırsak sendromunun tipik bir semptomudur. Stres veya korku gibi psikolojik faktörler ve hormonlar da (ör. gebelikte veya menstrüasyon başlangıcında) bağırsaktaki gaz oluşumunu artırabilir. Bunun dışında farklı hastalıklar şişkinlikle seyredebilir.
- Hangi ilaçları kullanıyorsunuz veya kullandınız
- Bilinen mevcut bir hastalığınız var mı?
- Karaciğer, safra ve/veya pankreas bölgesinde de şikayetleriniz var mı?
- Şişkinliğin yanı sıra başka hangi semptomlar görülüyor?
- Şişkinlik ne zaman, hangi gıda maddelerinden veya içeceklerden sonra ve hangi sıklıkla ortaya çıkıyor?
- Yeme ve içme için zaman ayırıyor musunuz yoksa her şey çok hızlı mı olmak zorunda?
- Stres sorununuz var mı?
Şişkinlik nasıl teşhis edilebilir?
Şişkinlik bir hastalık değildir, bu sebeple "teşhis" edilmesi söz konusu değildir, şişkinlik farklı durumlara ilişkin bir semptomdur, şişkinlik eğer geçici değilse, diğer şikayetlerle birlikte ciddi hastalıkların belirtisi olabilir. Ciddi boyuttaki ve uzun süren şişkinliklerin sebebi doktor tarafından açıklığa kavuşturulmalıdır.
Teşhis koymak için atılan ilk adım, hastalık öyküsünün (anamnez) alınmasıdır, bunun için doktorla kapsamlı bir görüşme gerçekleştirilir. Doktor sizinle birkaç husus hakkında görüşecektir.
- Dışkılama sıklığı ve dışkının yapısı
- Beslenme alışkanlıkları, yeme ve içme
- Ağrılar, şişkinlik, kusma ve ateş gibi eşlikçi semptomlar
- Diğer hastalıklara ilişkin sorular
- Alınan ve dışkılama üzerinde etkisi olabilecek ilaçlara ilişkin sorular (müshiller, antibiyotikler, vs.)
- Aile öyküsüne ilişkin sorular (ailede bulunan hastalıklar)
- Mevcut olan organik bağırsak hastalıkları (ör. şiddetli ishallerle seyreden inflamatuvar bağırsak hastalıkları (İBH))
- Tiroid fonksiyonunun kontrol edilmesi
Bu görüşmenin ardından, doktorun bağırsak çıkışına baktığı ve karnı yoklayıp dinlediği kapsamlı bir fiziksel muayene gerçekleştirilir. Muhtemelen teşhise yönelik diğer uygulamalar gerçekleştirilir. Bunların arasında mesela karın bölgesinin ultrasonla muayene edilmesi (üst batın sonografisi), röntgen muayeneleri, kan ve dışkı tahlilleri (dışkının okült (=gizli, görünmeyen) kan bakımından incelenmesi önemlidir). Ayrıca bir gıda intoleransının tespit edilmesine yönelik özel testler de şikayetlerin aydınlığa kavuşturulmasını sağlayabilir.
Şişkinlik nasıl tedavi edilebilir?
Şişkinliğin sebebine bağlı olarak altta yatan hastalık tedavi edilmeye çalışılır veya tetikleyicilerden kaçınılır. Bunun dışında şişkinlik rahatsız edici ama genellikle tehlikesiz olduğu için tedavide "hassas" yöntemler kullanılmalıdır. Enginar yaprakları, rezene, nane yağı, kimyon, anason, papaya ve zencefil acı maddeler içerir ve çay veya bitkisel ilaç olarak kullanıldığında sindirim sıvılarını uyarırlar.
Doğal bağırsak bakterileri, probiyotik bakteri preparatları, irritabl bağırsak hastalarında da sıklıkla görülen şişkinliklerin tedavisi için tıbbi bilimsel yönergeler tarafından önerilmektedir. Bu probiyotik bağırsak bakterileri sadece semptomları (şişkinlik gibi) değil, aynı zamanda irritabl bağırsağın sebeplerini de ortadan kaldırır ve bağırsaktaki dengenin tekrar kurulmasını sağlar ve bunu üç yönlü olarak gerçekleştirir.
- Bağırsak bakterileri tamamen doğal, sağlıklı bir bağırsakta bulunan, sindirimimizi ve iyilik halimizi birçok yönden destekleyen mikroorganizmalardır.
- Bağırsak bakterilerinin istenmeyen etkileri yoktur - Tedavinin başında ara sıra hafif şişkinlik ve dışkıda değişiklikler meydana gelebilir. Ancak bu, iyileştirici etkiler ortaya çıkmadan önce görülen geçici bir durumdur.
- İnflamasyon, "geçirgen bağırsak“, zararlı mikroorganizmalar (genellikle antibiyotik tedavisinden veya bağırsak enfeksiyonlarından sonra), motilite bozuklukları gibi farklı sebeplere yönelik özel kompozisyonlar şeklinde kombine edilen bağırsak bakterileri (bifidobakteriler, laktobasiller, laktokoklar, streptokoklar vb.) ile şikayetlerin sebepleri ile mücadele edilir ve bunlar ortadan kaldırılır.
Şişkinlikte somut olarak hangi önlemler alınabilir? Şişkinlik durumunda neler önerilir?
Öneri 1: Günlük rutininizin düzenli olmasına dikkat edin: Kalkma, yatma, öğünler, sportif aktiviteler aynı saatte gerçekleştirilmelidir. Normal süreçlerdeki meydana gelen tüm düzensizlikler ve aksamalar (ör. vardiyalı çalışma, uzak seyahatler) dengelenmiş olan sindirim ritmini karıştıracaktır.
Öneri 2: Gıda intoleranslarını açıklığa kavuşturun! İntolerans testleri (ör. laktoz intolerans testi) bir şüpheyi doğrulayabilir ancak sonucun olumsuz çıkması durumunda, bir intolerans olması ihtimalini tamamen ortadan kaldırmaz.
Öneri 3: Şişkinlik yapan, sindirimi zor olan besin maddelerini menünüzden çıkarın! Bunun için bir beslenme günlüğü hazırlamanız ve hangi gıda maddelerinin, içeceklerin ve durumların semptomları etkilediğini ve şikayetlere yol açtığını tespit etmeniz gerekir. Önlemek tedavi etmekten daha iyidir. Çok sayıda küçük porsiyonlar yemek, az sayıda büyük porsiyonlar yemekten daha iyidir! Yemekler yavaş yenilmeli ve iyi çiğnenmelidir! Yeterli miktarda sıvı tüketilmelidir (ör. gazsız maden suyu)! Yağlı, şişkinliğe yol açan yiyeceklerden ve çok soğuk veya çok sıcak içeceklerden kaçının!
Öneri 4: Eğer mümkünse sigara kullanımı bırakılmalı ve alkol sadece ölçülü bir şekilde tüketilmelidir!
Öneri 5: Bağırsak temizliği yapmak faydalı olabilir! Bentonit ve hümik asitlerin toksik maddeleri ve feçesi bağlayıcı özelliği oldukça yüksektir, bu sayede bunlar bağırsak gazlarını "nötralize" edebilir ve giderebilirler. Karnıyarık otu tohumunun kabuğu ve özel probiyotikler ya da sinbiyotikler ile dışkılama düzenlenir, bağırsak mukozası rahatlatılır, yenilenir ve tekrar sağlıklı bir bağırsak florası oluşturulur.
Öneri 6: Probiyotik, bağırsak mukozasını koruyan ve sindirim fonksiyonunu dengeleyen, özel olarak geliştirilmiş çok çeşitli sinbiyotiklerin (uzun süreli olarak da) kullanılması, şişkinlikte de önleyici ve tedaviyi destekleyici olarak idealdir.
Öneri 7: Karaciğerinizi destekleyiniz! Alkali değeri yüksek olan gıda maddeleri ve acı maddelerle karaciğerin zayıf olması durumunda daha çok görülen şişkinlikler önlenebilir. Karaciğerin zayıf olması durumunda "daha da geçirgenleşmiş" olan bağırsak ("Leaky Gut"), sadece semptomlar mücadele etmekle kalmayan, aynı zamanda sebebi de ortadan kaldıran doğal bağırsak bakterileri kullanılarak hassas bir şekilde sıkılaştırılır, bağırsak mukozası yenilenir ve koruyucu bağırsak bariyeri tekrar oluşturulur.
Öneri 8: Etkili bir stres yönetimi sağlamaya çalışın! Başka hiçbir organ strese bağırsak kadar duyarlı değildir, bu sebeple heyecan ve stres sebebi ile şişkinlik oluşabilir.
